“Καφές: Πότε ωφελεί και πότε βλάπτει;”, από τον Dr. Χρήστο Κων. Ζαβό, Γαστρεντερολόγο – Ηπατολόγο και το peptiko.gr!

Όπως αντιλαμβάνεσθε, το ενδιαφέρον του κοινού για τον καφέ είναι τεράστιο. Καθένας έχει και από μία ερώτηση στην οποία αναζητά την απάντηση που τον ενδιαφέρει.

Ο καφές και το τσάι περιέχουν καφεΐνη, μια διεγερτική ουσία που είναι νόμιμη και πολύ διαδεδομένη σε όλον τον αναπτυγμένο κόσμο. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα, δεν υπάρχει σαφής οδηγία είτε για να ενθαρρύνουμε είτε για να αποθαρρύνουμε κάποιον να καταναλώνει καφέ.

Η καφεΐνη εξασκεί πολλαπλές επιδράσεις στον οργανισμό. Η επίπτωση της καφεΐνης στην υγεία του καθενός μας μπορεί να διαφέρει ανάλογα με γενετικούς παράγοντες, την ηλικία, το φύλο, τα φάρμακα που λαμβάνει κάποιος συστηματικά, και με άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες.

Πόσους καφέδες μπορώ να καταναλώνω με ασφάλεια κάθε ημέρα;

Για τους περισσότερους ενήλικες, η κατανάλωση έως 400 mg καφεΐνης κάθε ημέρα φαίνεται ότι είναι ασφαλής. Πολλά αναψυκτικά όπως κόκα κόλα, Φάντα, 7-Up, Sprite, Red Bull, καθώς επίσης και επιδόρπια όπως παγωτά με καφέ (Ben & Jerry’s, Haagen-Dazs, Starbucks) και σοκολάτες (Hershey’s) περιέχουν μεγάλη ποσότητα σε καφεΐνη. Συνεπώς, δεν έχει σημασία πόσους καφέδες καταναλώνετε, αλλά πόσα mg καφεΐνης προσλαμβάνετε ημερησίως ανεξαρτήτως προέλευσης.

Οι έφηβοι θα πρέπει να καταναλώνουν μικρότερα ποσά καφεΐνης σε σχέση με τους ενήλικες, δεν υπάρχει όμως σαφής ενδεικνυόμενη ημερήσια ποσότητα που πρέπει να καταναλώνουν.

Τι προκαλεί η κατανάλωση καφέ στον οργανισμό μας;

• Νευροψυχιατρικό σύστημα: Ο καφές έχει δειχθεί ότι επηρεάζει τη νόηση και τη διάθεση, ανάλογα με τον πληθυσμό, την ποσότητα και τη διάρκεια κατανάλωσης της καφεΐνης. Σε ξεκούραστους ανθρώπους, η καφεΐνη σε μικρή έως μέτρια δόση (30-300 mg) βελτιώνει την προσοχή και το χρόνο αντίδρασης. Σε άυπνους (νυσταγμένους) ανθρώπους, ο καφές βελτιώνει τη μάθηση και τη λήψη αποφάσεων, όπως πχ κατά την οδήγηση.
• Επαγρύπνηση: Ο καφές αυξάνει την επαγρύπνηση, την πνευματική ενέργεια, την ικανότητα συγκέντρωσης, κυρίως όταν είμαστε κουρασμένοι ή όταν εργαζόμαστε τη νύχτα.
• Πονοκέφαλος: Η καφεΐνη μπορεί είτε να καταπραΰνει είτε να προκαλέσει πονοκέφαλο. Διαθέτει αναλγητικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες ουσίες ως αναλγητικό στους πονοκεφάλους. Εντούτοις, η συστηματική κατανάλωση καφέ σχετίζεται με χρόνια ημικρανία καθώς και με συμπτώματα πονοκεφάλου σε περίπτωση στέρησης (μη λήψης) καφεΐνης.
• Νόσος του Parkinson: Μελέτες έδειξαν ότι ο καφές προστατεύει από τη νόσο του Parkinson, όμως ο μηχανισμός παραμένει άγνωστος.
• Νόσος Alzheimer: Μικρές μελέτες έδειξαν όφελος στο Alzheimer από την κατανάλωση καφέ.
• Ψυχιατρικά νοσήματα: Η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με ανησυχία, άγχος, αϋπνία, ευερεθιστότητα και κρίσεις πανικού, ειδικά σε ασθενείς με ψυχιατρικό υπόβαθρο. Επίσης σχετίζεται με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, κατάθλιψη, αντικοινωνική συμπεριφορά, ειδικά όταν η κατανάλωση αφορά >5 κούπες καφέ κάθε ημέρα.
• Καρδιαγγειακό σύστημα: Η χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση καφέ (1-3 φλυτζάνια την ημέρα) πιθανόν να προστατεύει από το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Αντίθετα, μεγαλύτερη κατανάλωση καφέ προκαλεί στεφανιαίο επεισόδιο και αρρυθμία.
• Ενδοκρινικό σύστημα: Η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο σακχαρώδη διαβήτη και βελτίωση του ελέγχου του σακχάρου σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη.
• Δυσκοιλιότητα: Η καφεΐνη ενεργοποιεί τους λείους μυς (δηλαδή τους μυς που κινούνται χωρίς τη θέλησή μας) και συνεπώς έχει σημαντική επίδραση στη λειτουργία του εντέρου. Η κατανάλωση καφέ φαίνεται ότι βελτιώνει την δυσκοιλιότητα. Εντούτοις, η κατανάλωση τσαγιού σχετίζεται με επιδείνωση της δυσκοιλιότητας, που πιθανόν σημαίνει ότι κάποιες άλλες ουσίες που περιέχονται στο τσάι ευθύνονται για τη μείωση της εντερικής κινητικότητας. Επιπλέον, ο καφές έχει διουρητική δράση, που σημαίνει ότι πρέπει να αποφεύγεται σε περίπτωση διάρροιας ή γαστρεντερίτιδας ή ελκώδους κολίτιδας σε έξαρση, επειδή θα επιδεινώσει ακόμα παραπάνω την αφυδάτωση του οργανισμού.
• Κίρρωση του ήπατος: Η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο κίρρωσης του ήπατος, δηλαδή ο καφές προστατεύει το συκώτι. Μελέτες επίσης έδειξαν ότι ο καφές προλαμβάνει την εξέλιξη της χρόνιας ηπατίτιδας C σε κίρρωση ήπατος.
• Καρκίνος: Η καφεΐνη δεν φαίνεται να προκαλεί καρκίνο οποιασδήποτε μορφής. Εντούτοις, τα δεδομένα που αφορούν την προστατευτική επίδραση του καφέ έναντι του καρκίνου είναι διφορούμενα.
• Μυοσκελετικό σύστημα: Υφίστανται δεδομένα που δείχνουν ότι οι πολλοί καφέδες (>5 φλυτζάνια την ημέρα) σχετίζονται με μειωμένη οστική πυκνότητα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων στις γυναίκες, ειδικά σε όσες λαμβάνουν χαμηλή ποσότητα ασβεστίου.
• Αρθρίτιδα: Μία μελέτη έδειξε ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε όσους καταναλώνουν πάνω από 4 φλυτζάνια ντεκαφεϊνέ καφέ την ημέρα. Αρκετές μελέτες όμως δεν έδειξαν συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφεΐνης και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Επίσης, ο καφές φαίνεται ότι μειώνει το ουρικό οξύ και την αρθρίτιδα από ουρικό οξύ.
• Ουροποιητικό σύστημα: Ο καφές σχετίζεται με αύξηση της διούρησης (συχνότητα και όγκο ούρησης), έχει δηλαδή διουρητική δράση.

Τι παρενέργειες έχει η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας καφεΐνης;

Η μεγάλη ποσότητα καφεΐνης ευθύνεται για ταχυπαλμία, τρόμο, ταραχή, διαταραχές στο γαστρεντερικό σύστημα, αρρυθμία, ισχαιμία, επιληψία, παραισθήσεις. Κάθε άνθρωπος θα πρέπει να καθορίσει ο ίδιος τον αριθμό των καφέδων που θεωρεί ότι δεν του προκαλούν παρενέργειες.

Τι θα συνιστούσατε: να καταναλώνω ή όχι καφέ;

Σε γενικές γραμμές, 1-3 φλυτζάνια καφέ ημερησίως δεν προκαλούν ανεπιθύμητες ενέργειες, βελτιώνουν το επίπεδο συγκέντρωσης και μας κάνουν πιο παραγωγικούς στην εργασία μας.

Αντίθετα, σε ασθενείς που έχουν προβλήματα όπως ταχυκαρδία, αρρυθμίες, νεφρική ανεπάρκεια, ελκώδη κολίτιδα, γαστρεντερίτιδα, διάρροια, ή ψυχιατρική νόσο (κρίσεις πανικού, γενικευμένο άγχος κλπ), η κατανάλωση καφεΐνης δεν συνιστάται ή θα πρέπει να περιορίζεται στην ελάχιστη δυνατή. Οι ασθενείς αυτοί θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν την καφεΐνη με ντεκαφεϊνέ καφέ.

Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας κατά την επίσκεψη που θα του κάνετε στο ιατρείο αν μπορείτε να καταναλώνετε καφέ και σε τι ποσότητα.

Δείτε το ενδιαφέρον 5λεπτο βίντεο του BBC για τον ακριβότερο καφέ στον κόσμο από το Βιετνάμ που επίσης έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα σε καφεΐνη, κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο.

http://peptiko.gr/show_article.php?article=248&selected=-1&pageid=89