Οι ερευνητές ανακαλύπτουν συνέχεια νέες πληροφορίες για το πώς το σώμα μας αφομοιώνει και ανταποκρίνεται στους υδατάνθρακες. Έχει αποδειχτεί πως η κατανάλωση συγκεκριμένων τύπων υδατανθράκων οδηγεί σε εθισμό που εκδηλώνεται με έντονη πείνα, λιγούρα αλλά και υπερκατανάλωση τροφής. Ουσίες όπως η γλυκόζη και η ινσουλίνη παίζουν βασικό ρόλο στο μονοπάτι του μεταβολισμού των υδατανθράκων.
Είναι όμως όλοι οι υδατάνθρακες ίδιοι; Μεταβολίζονται με το ίδιο τρόπο και προκαλούν την ίδια αίσθηση εθισμού; Η απάντηση είναι όχι!
Τι ακριβώς είναι οι υδατάνθρακες;
Οι υδατάνθρακες είναι ένα από τα τρία μακροθρεπτικά συστατικά της διατροφής του ανθρώπου (μαζί με τις πρωτεΐνες και τα λιπαρά), η πιο σημαντική πηγή ενέργειας για το σώμα και διακρίνονται σε απλούς και σύνθετους. Οι απλοί, αποτελούν γρήγορη και άμεση πηγή ενέργειας, εφόσον απορροφώνται από τον οργανισμό με ταχύ ρυθμό (πχ. ζάχαρη, μέλι, σοκολάτα, χυμοί φρούτων, λευκό ψωμί, μπισκότα, κέικ και άλλα αρτοσκευάσματα) και οι σύνθετοι, που περιέχουν περισσότερες φυτικές ίνες, οι οποίες καθυστερούν την απορρόφησή τους (άλευρα ολικής άλεσης, φρούτα, λαχανικά, βρώμη, όσπρια).
Τι συμβαίνει στο σώμα μετά την κατανάλωση υδατανθράκων;
Οι υδατάνθρακες, κατά τη διαδικασία της πέψης, μετατρέπονται σε γλυκόζη, η οποία εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος σε αυξημένη ποσότητα. Ανάλογα με το τρόφιμο που έχουμε καταναλώσει η αύξηση αυτή μπορεί να επέλθει γρήγορα ή και πιο αργά. Ακολούθως, απαιτείται ινσουλίνη, ορμόνη που παίζει πρωτεύοντα ρόλο στο μεταβολισμό των υδατανθράκων, ώστε να ρυθμιστεί η συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα.
Από τι εξαρτάται αν ένα τρόφιμο θα ανεβάσει γρήγορα ή αργά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μετά από ένα γεύμα;
Το μέτρο αναφοράς αυτής της αύξησης είναι ο γλυκαιμικός δείκτης, ο οποίος σχετίζεται κυρίως με την ποιότητα του καταναλισκόμενου υδατάνθρακα. Τί σημαίνει αυτό;
Τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη προκαλούν απότομη και μεγάλη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα, ενώ τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, προκαλούν σταδιακή αύξηση, και συμβάλλουν σε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο. Αυτό συμβαίνει γιατί τα τρόφιμα αυτά, πέπτονται και απορροφώνται πιο αργά από τους απλούς υδατάνθρακες.
Με απλά λόγια, τα τρόφιμα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη (πχ μέλι, ζάχαρη, χυμοί φρούτων, λευκό αλεύρι, λευκό ρύζι) απορροφώνται ταχύτερα από το σώμα και δίνουν γρηγορότερα ενέργεια συγκριτικά με τις τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη (πχ γκρέιπφρουτ, ακτινίδια, μανταρίνια, μήλα, αχλάδια, ωμά λαχανικά, βρώμη, κινόα, όσπρια).
Τι συμβαίνει όταν τρώμε υδατάνθρακες και τι τους καθιστά εθιστικούς;
Αρχικά, όλα ξεκινάνε με μια λιγούρα η οποία συνήθως μας παροτρύνει να φάμε κάποιο τρόφιμο πλούσιο σε απλούς υδατάνθρακες (γλυκά, κουλούρια, μπισκότα, μακαρόνια, παγωτό κλπ), μιας και το σώμα αποζητά άμεση πηγή ενέργειας. Μετά την κατανάλωση αυτού του γεύματος ή σνακ αρχίζουν να αυξάνονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και εκλύεται ντοπαμίνη από τον εγκέφαλο, ουσία που παράγεται σε στιγμές απόλαυσης και καλής διάθεσης. Η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες και ζάχαρη απελευθερώνει μεγάλη ποσότητα ντοπαμίνης προκαλώντας υπερδιέγερση. Με την πάροδο του χρόνου, προκειμένου να αισθανόμαστε τα ίδια επίπεδα απόλαυσης, καταλήγουμε στην κατανάλωση όλο και περισσότερης ποσότητας απλών υδατανθράκων. Στη συνέχεια, τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα πέφτουν απότομα και το σώμα αναζητά ξανά μια πηγή γρήγορης ενέργειας, όπως οι απλοί υδατάνθρακες. Καταλήγουμε, λοιπόν, εκεί απ’ που ξεκινήσαμε, σε πείνα και λιγούρα.
Είναι γνωστό πως η διαδικασία αυτή ενεργοποιεί την όρεξη και επηρεάζει την πρόσληψη τροφής μέσω ενός συστήματος ευχαρίστησης και ανταμοιβής, αντί να βασίζεται στην πραγματική φυσική πείνα και τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες. Μελέτες έχουν αποδείξει πως τα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και υδατάνθρακες επηρεάζουν τον εγκέφαλο, αλλάζοντας την αντίληψη του ατόμου ως προς την ευχαρίστηση και την ανταμοιβή και οδηγούν σε υπερκατανάλωση τροφής.
Η διαδικασία περιγράφεται εν συντομία στο παρακάτω διάγραμμα:
Έρευνα του 2019, επισήμανε τα πιο εθιστικά αλλά και τα λιγότερο εθιστικά τρόφιμα, τα οποία παρατίθενται στον παρακάτω πίνακα. Θα παρατηρήσετε ότι όσο πιο επεξεργασμένο είναι το κάθε τρόφιμο, με υψηλές ποσότητες λίπους και επιπρόσθετης ζάχαρης τόσο πιο ελκυστικό και εθιστικό καθίσταται, ενώ τα λιγότερο εθιστικά τρόφιμα είναι φυσικά και μη επεξεργασμένα.
Εθιστικά τρόφιμα | Μη εθιστικά τρόφιμα |
Πίτσα | Αγγούρια |
Σοκολάτα | Καρότα |
Πατατάκια | Όσπρια |
Μπισκότα | Μήλα |
Παγωτό | Καστανό ρύζι |
Αφήστε μια απάντηση